Najstarszy komputer osobisty - podstawy cz.2

Jedną z najbardziej potrzebnych umiejętności przy zabawie z systemami 16 bitowymi jest umiejętność szybkiego ładowania shellu (w skrócie powłoki), konfiguracja skryptów startowych lub też możliwość dostania się do zawartości danych, zawartych na partycjach. Najprostszym sposobem na ogarnięcie swojego najstarszego komputera osobistego jest oczywiście złożenie takiego komputera samodzielnie. Mniej więcej trzydzieści lat temu, istniało sporo dystrybucji różnego rodzaju programów, zyskujące dziś miano kultowych. Jednym z nich, był np. Norton Commander, wykorzystywany w większości firm oraz biur, a dzisiaj prawie całkowicie pozostawiony przeszłości.

Symantec Norton Commander (wersja pod DOS oraz Windows)

W świecie starszych komputerów sprzed trzech dekad, istniała olbrzymia baza oprogramowania, która dzisiaj określana jest mianem programów porzuconych i nie wspieranych przez ich producentów.

- edytory tekstu,
- encyklopedie multimedialne,
- gry komputerowe,
- języki programowania wysokiego poziomu,
- kompilatory programistyczne,
- kursy szkoleniowe,
- procesory tekstu i bazy danych,
- programy do archiwizacji,
- programy do optymalizacji,
- programy graficzne,
- programy muzyczne,
- programy projektujące,
- programy sieciowe,
- programy testujące wydajność PC (benchmark)
- programy zarządzające,
- przeglądarki internetowe,
- przeglądarki obrazków,
- systemy operacyjne,
- translatory języków obcych

Niektóre z najbardziej znanych, retro programów na komputery osobiste, to przede wszystkim:

Microsoft DOS, Microsoft Windows, Microsoft Office, Unix, BeOS, Norton Commander, Norton Utilites, Norton Utilites for DOS, Norton SystemWorks, Windows Commander, Lotus Organizer, Encyklopedia starożytnych Cywilizacji, Encyklopedia PWN 96, Ruch Drogowy, English Translator, słownik Collins, CorelDraw, Adobe Photoshop, Paint Shop Pro, Autocad, Windows Media Player, Winamp, Audio Catalyst, Audioactive Production Studio, Audio Grabber, Real Edit MP3, EMACS, EDIT, Star Office, Open Office, TweakAll, SiSi Sandra, 3d Mark, Tirtanium, Borland Turbo Pascal, Borland C++, Delphi, Visual Basic, Winzip, Winrar, Unlzx, Rar (wersja pod DOS), Firewall Kerio, Comodo, Internet Explorer, Netscape Communicator, Netscape Navigator, Mozilla

oraz

szeroki wachlarz gier Abandonware, Freeware, Shareware, a także pełnych wersji BOX. Jeśli myślisz, że najnowsze installery pod Windows 10 zastępują problemy ze starszym oprogramowaniem, to jesteś w poważnym błędzie. Niestety takie wersje uruchomione pod systemem, nie pozwalają na użycie własnych modów, trainerów czy innego rodzaju software`u. Bardzo ważne są również wszelakie aktualizacje, np. wersja jądra systemowego w przypadku Unixa (niezbędna umiejętność kompilacji) czy łatki typu Service Pack, WinSpatcher, AutoPatcher (zwróć uwagę na wersje językową oraz numer). Procesor da nam wiedzę o tym, które programy będziemy mogli używać, a które niestety są poza obrębem oczekiwań.

Dostosowanie wymagań sprzętowych względem systemu operacyjnego, ma bardzo duże znaczenie. Im starszy jest procesor tym wolniejsza jest jego maksymalna częstotliwość zegara. Podłączenie uzależnione jest od rodzaju gniazda procesorowego, znajdującego się na płycie głównej (zakładamy, że dzisiaj dostępność płyt głównych oraz procesorów jest już bardzo ograniczona). Dobrym sposobem wykorzystania możliwości starszego PC, jest umożliwienie mu tworzenia tzw. backupów. Niezbędnym będzie zakup nagrywarki CD/DVD, która wywoła istotne zmiany w naszym cyfrowym archiwum.

Zabierajmy się do działania! Pamiętaj, aby nie przegrzać karty lub zasilacza.

1. Karty graficzne - podstawowym problemem przy montażu starego komputera osobistego, może być dobór karty, takich firm jak Matrox, nVidia, Intel, S3 bądź ATI. Miały dopracowane sterowniki L, jak również interfejs, pozwalający na ustawienia wielu opcji wyświetlanego obrazu. Oto niektóre z bardziej znanych urządzeń:

a. nVidia
b. Intel
c. ATI
d. Matrox
e. S3
d. Cirrus Logic
f. 3DFX

Efekty napotkane i obsługiwane przez starsze układy graficzne:

6 Textures In Single Pass,                    6 tekstur w jednym przejściu
16 bitowy bufor-Z,                                16-bit Z-Buffer,
16-32 bit Rendering,                            16-32 bitowe przetwarzanie obrazu
32 bitowy bufor-Z (szablon 8 bitowy),  32-bit Z-Buffer (8 bit Stencil),
32 bitowy bufor-Z,                                32-bit Z-Buffer
Additive Alpha Blending,                      dodatkowe przenikanie światła
Additive Texture Blending,                   dodatkowe mieszanie tekstury
AGP Texturing,                                    teksturowanie AGP
Alpha Blending,                                    przenikanie światła
Anisotropic Filtering,                            filtrowanie anisotropowe
Bilinear Filtering,                                  filtrowanie dwuliniowe
Bilinear Filtering With Mip-Mapping,    filtrowanie dwuliniowe z tekst. bitmap
Cube Mapping,                                    teksturowanie sześcianu
Dot3 Texture Blending,                        mieszanie tekstury metodą Dot3
DX6 Bump Mapping,                           mapowanie wypukłości DirectX 6
DXT compressed Textures,                 skompresowane tekstury DXT
Enviromental Bump Mapping,             środowiskowe teksturowanie wypukłości
Full Screen Anti-Aliasing,                    wygładzanie powierzchni
Hardware transform and Lighting,       sprzętowa transformacja i oświetlenie
Mipmap LOD Bias Adjustment,           dostrajanie szczegółów teksturowania bitmapy
Multiplicative Alpha Blending,             zwielokrotnione przenikanie światła
Vertex Alpha Blending,                       wierzchołkowe przenikanie światła
Vertex And Textures Alpha Blending, wierzchołkowe i teksturowe przenikanie światła
Vertex Fog,                                         mgła wierzchołkowa
Volume Textures,                                tekstury objętościowe
Texture Clamping,                               nakładanie tekstury
Texture Mirroring,                                odbicie lustrzane tekstury
Texture Wrapping,                               zwijanie tekstury
Point Primitive Support,                      próbkowanie elementu geometrycznego
Point Sampling,                                  próbkowanie punktowe
Positional Lights,                                pozycjonowane światła
Projected Textures,                            naświetlone tekstury
Range Fog,                                        mgła zanikająca
Rendering To a Windows,                  renderowanie do Windows
S3 Texture Compression,                  kompresja tekstur S3
Spectacular Gouraud,                        efektowne cieniowanie Gourauda
Stencil Buffers,                                   bufor szablonowy
Subpixel Accuracy Rasterizing,         dokładne rasteryzowanie obciętych pikseli
Table Fog,                                          mgła tablicowa
Trilinear Filtering,                               filtrowanie trzyliniowe
W-Fog,                                               mgła-W

Driver can disable VSync by soft. request, sterownik potrafi wyłączać VSync poprzez rozkaz aplikacji

Enviromental Bump Mapping With Luminance, środ. teksturowanie wypukłości z jaskrawością

Point Sampling With Mip-Mapping, próbkowanie punktowe z teksturowaniem bitmap

Wyłącznie jeśli takie posiadamy lub emulujemy. Charakterystyka możliwości wydajnościowych sprzętu:

a. Większa ilość potoków (ang. streams) to szybsze korzystanie z najnowocześniejszych technologi (CHAT Online, Blue-Ray),

b. Większa ilość jednostek teksturujących to bardziej szczegółowe mapy w grach komputerowych,

c. Wysokie taktowanie GPU, pozwala uzyskać większą ilość klatek na sekundę (ang. Frame per Second), podczas odtwarzania scen 3D,

d. Wysokie taktowanie pamięci MEM, przyspiesza dostęp do większości obiektów używanych przy pracy w systemie czy aplikacjach,

e. Wysoki pomiar współczynniku MT/s, mega-tekseli na sekundę, może być wyznacznikiem wysokich ilości operacji graficznych na ekranie,

f. Wysoki pomiar współczynniku GB/s, gigabajt na sekundę, może być wyznacznikiem wydajności operacji graficznych na ekranie,

g. Szerokość magistrali pamięci (ang. Memory BUS), pozwala uzyskać większą przepustowość karty graficznej, np. 128 bitowa czy 256 bitowa,

h. Ramdac określa wysokości wskaźnika odświeżania ekranu (fundamentalna wielkość to 60Hz).

* Czy wiesz, że... Karty graficzne powinny posiadać więcej, aniżeli 1 MB pamięci, gdyż w taki sposób, mogą przyspieszyć oraz polepszyć wygląd systemu, zmienić szybkość przetwarzania scen 3D, jakość filmów. Karta graficzna to również nowe oprogramowanie oraz lepsze możliwości. Najnowszy firmware w przypadku komputerów desktopowych, może dość poważnie zmienić jej atrybuty (także całkowicie uszkodzić – w przypadku flashu złej wersji).

Zapamiętaj i sprawdź własny sprzęt! Wewnątrz obudowy powinny działać wszystkie wentylatory, karty graficzne typu low-profile nie wymagają dużego chłodzenia (ich możliwości technologiczne są dużo słabsze).

2. Pod względem dźwięku, najlepiej jest zaopatrzyć się w kartę posiadającą wieloplatformowe oprogramowanie, z przeznaczonymi do nich sterownikami. DOS najczęściej obsługuje takie karty jak Sound Blaster Pro, Sound Blaster 16 lub AWE32. Niejednokrotnie starsze karty dźwiękowe, produkowane były pod 16 bitowy slot ISA.

- typ starszej karty dźwiękowej:

a. Sound Blaster 1.5
b. Sound Blaster 2.0
c. Sound Blaster PRO
d. Sound Blaster 16
e. Sound Blaster AWE32
e. Gravis Ultra Sound

- emulacje sampli

a. General Midi
b. Roland GS
c. MT-32 (Sound Canvas)

- emulacja systemu Wave-Table

a. Wave Blaster

Im więcej pamięci dla karty muzycznej, tym większa różnorodność w jej wykorzystaniu tj. oprogramowanie służące do odtwarzania plików muzycznych, większa obszerność dla soundfont, podczas korzystania z emulacji sampli w trybie General Midi lub jakość oferowanego dźwięku (częstotliwość). Czym tak naprawdę, są banki dla syntezy dźwięku midi (soundfont, dzisiaj bardzo często tworzone są banki dla soundfont)? Na takie pytanie pozwolił mi odpowiedzieć pewien plik, który znalazłem w sieci. Tłumaczenie dla poniższego pliku tekstowego jest ogólnie bardzo słabo dostępne (w naszym ojczystym języku, brakuje wiele ważnych informacji), a nadal spotykamy sporo osób, lubiących tematykę starych komputerów. Warto rzucić okiem, na niektóre wskazówki, ukryte dość głęboko w czeluściach tego tłumaczenia. Terminy takie jak powszechnie występujący "Soundfont" czy "drum kits", według mnie lepiej było zostawić w pierwotnej formie, a jeśli komuś brakuje, dajmy na to, bardziej szczegółowych danych, powiązanych z terminologią zawartą w poradniku, można pobawić się wyszukiwarką swojej przeglądarki internetowej.

* Czy wiesz, że... Karta muzyczna SB Live! Posiada ponad 1024Kb dla instrumentów syntezy General MIDI, a baza oprogramowania, pozwala bez problemu uruchomić taki sprzęt w trybie 16 bitowym. Dla wyjątkowych kolekcjonerów polecam uruchomienie utworów zespołu Metallica w formacie mid.

Co takiego znalazłem w pliku? Dla przykładu:

.. Czy dodanie DRAM do SB AWE32, zwiększy wykonywanie edycji pliku WAVE lub jego obróbki?

Dodanie pamięci SIMM DRAM do SB AWE32, pozwoli tobie na wykorzystanie większej ilości danych banku SoundFont. Jednakże nie przyspieszy to wydajności, edycji pliku WAVE, bądź jego obróbki, natomiast brak jest innego znanego wykorzystania pamięci SIMM DRAM na SB AWE32.

.. Czy „drum kits” są dostępne w trybie GS?

Drum kit jest to kolekcja instrumentów perkusyjnych (snare, drum, bass drum, hi-hats), położona wzdłuż wyznaczonych klawiszy MIDI. Pod General MIDI, kanał MIDI o numerze 10 jest zarezerwowany dla instrumentów perkusyjnych. Charakterystyka General MIDI, obejmuje tylko jeden drum kit, który jest nazwany jako Standard Kit. Pod trybem syntezy GM Sound Blastera AWE32, kanał o numerze 10, używa automatycznie Standard Kit. Muzyka byłaby bardzo nużąca, jeżeli wszyscy używaliby tego samego drum kitu, w każdej piosence MIDI. Wyobraź sobie wszystkie piosenki MIDI, używające tego samego snare drum i tego samego bass drum, a będziesz miał obraz, jak bardzo podobny jest dźwięk każdej piosenki MIDI

W trybie syntezy GS Sound Blastera AWE32, znajduje się 11 różnych drum kits (wraz ze Standard Drum Kit), które możesz użyć pod kanałem o numerze 10. Wyróżnione są drum kits:

Charakterystyka treści zawartej poniżej, tj. nazwa, numer programu, opis.

Standard/Jazz, 0/32, Zwyczajny drum kit General MIDI. Jazz jest podobny do Standard drum kit.

Room, 8, Podobny do tego ze Standard kit, za wyjątkiem większej powierzchni otaczającej.

Power, 16, przeciągnięcie podobne do tego ze Standard kit ale z mocniejszym power kick oraz snare drums.

Electronic, 24, Elektroniczny drum kit. Większość instrumentów perkusyjnych w drum kit jest przypomnieniem starszych analogowych i cyfrowych organów (takie jak Roland TR-707 oraz TR-909).

TR-808, 25, Elektroniczny drum kit, przypominający organy Roland TR-808.

Brush, 40, Podobny do Standard kit, za wyjątkiem tego iż zostały dodane brushes. Brush Kit jest głównie używany w kawałkach Jazz MIDI.

Orchestra, 48, Ogromna kolekcja koncertowego drums i timpani.

SFX, 56, Kolekcja efektów dźwiękowych.

CM-64/32L, 127, Podobne jak Roland MT-32 drum kit. Ten drum kit, zawiera standardową perkusję o niższym zasięgu klawiatury oraz efekty dźwiękowe o wyższym zasięgu klawiatury.

Dostęp do drum kits pod MIDI jest bardzo prosty. Każdy drum kit jest naturalnie instrumentem, a wybranie tegoż drum kitu, poprzez określenie instrumentu, następuje po prostu jako podanie instrumentu melodii. Na przykład, jeżeli chcesz wybrać TR-808 wszystko, co musisz zrobić to zatwierdzić zmianę programu do 25, na kanale MIDI o numerze 10. Po zmianie programu, wszystkie dźwięki perkusyjne, będą odtworzone przez TR-808 drum kit. (tłumaczenie)

3. Dysk twardy odpowiednio duży, pozwoli na zapisanie określonej ilości danych. System plików wybrany podczas partycjonowania, będzie miał wpływ na szybkość dostępu do danych FAT16 nawet FAT32 - w przypadku systemów NT wybieramy NTFS, a Unix UFS. Kupno małego dysku, może bardzo rozczarować, zwłaszcza gdy chcemy nieco powspominać starsze gry.

Kieszeń na dysk twardy, pozwoli na lepszą organizację wyposażenia montowanego w obudowie. Najnowocześniejsze z nich, pozwalają na wyciąganie dysku, podczas załączonego komputera. Najlepiej, jeżeli posiadamy już wiedzę, na temat swoich zasobów i tego, co używamy. Kolekcjonerzy filmów oraz sporej ilości zdjęć czy muzyki, mogą rozważyć kupno dwóch dysków. W przypadku, gdy płyta główna, nie pozwala na zastosowanie odpowiednich pojemności, należy wybrać największe z możliwych.

* Czy wiesz, że... Optymalizacja pliku wymiany, względem ilości pamięci RAM to najlepsze wyjście. Wiele starszych PC, może nie radzić sobie z dużymi plikami wymiany (swap). Powoduje to liczne utraty wydajności, przez co zwiększa się czas oczekiwania na reakcję ze strony programów i systemu. Wielkość pliku wymiany powinna wynosić ok. 2,5 razy więcej niż ilość zainstalowanej pamięci.

Najszybszym obszarem dysku twardego są jego początkowe klastry. Założenie odrębnej partycji przeznaczonej dla pliku wymiany, może pomóc w czasie dostępu, do zapisanych w nim informacji. FAT16 jest najszybszym systemem plików, dostępnym dla Windows 9x/DOS, ale ograniczony jest wielkością partycji. Dlatego wiele osób zakładało swap-partition pod FAT16.

Tworzenie nośnika startowego możemy osiągnąć na kilka sposobów.

a. Uruchamiamy instalator dowolnego systemu Microsoft Windows 9x/DOS.

b. Wykorzystujemy komendę "format" spod powłoki shell systemu DOS.

Format [nazwa_dysku]: /S

c. W Windows 9x, uruchamiamy "pd menu", klikając PPM myszki, na ikonie dyskietki i wybierając opcję Formatuj. Po załadowaniu posiadanej dyskietki startowej lub uruchomieniu instrukcji "command.com" w Windows, możemy w szybki sposób, przenieść najważniejsze pliki systemowe na dowolny nośnik (dysk HDD, stacja dysków czy pendrive).

Sys [nazwa_dysku źródłowego]: [dysk docelowy]:

W ten sposób, zostałeś w minimalnym stopniu przygotowany do samodzielnej pracy związanej z twoim komputerem PC oraz rozbudowy i konfiguracji.

4. Wnioski z przeprowadzonych poprawek pozwalają zwrócić uwagę na:

- szybkość ładowania systemu, co może być powodowane konfliktami sprzętowymi,

- użycie dedykowanych sterowników, a więc chipset płyty głównej, karty graficzne etc.,

- zastosowanie service pack, aktualizacji oraz patchy, dających lepszą optymalizację,

- zgodność wersji oprogramowania z systemem operacyjnym,

- emulację trybu MS-DOS w systemach Windows 9x

Zbyt spore zużycie pamięci operacyjnej, może wywołać dłuższy czas oczekiwania, na reakcję ze strony użytkownika. Wyróżniamy trzy podstawowe firmy, które produkowały BIOS (Basic Input Output System) na płytach głównych PC w tamtym okresie.

a. Najbardziej znany AWARD
b. Phoenix
c. AMI

Każdy z nich różnił się nieco pod względem wykonania oraz kodów dźwiękowych, generowanych w przypadku wystąpienia błędów. Gdy napotykamy na problemy, należy pamiętać że posiadanie dyskietki startowej, a więc tym samym stacji dysków jest niezbędne do prawidłowego rozruchu komputera.

Programy dla Microsoft DOS znajdziesz tutaj http://www.dosbrothers.com/progs.php
 

Autor: BogusWit